- Katrien Danneels over therapeutische tuinen -

Een tuin stimuleert spontane ongedwongen ontmoetingen

Katrien Danneels over therapeutische tuinen

De natuur brengt ons heerlijk tot rust en verbindt ons met elkaar. Die filosofie past Katrien Danneels toe in haar therapeutische tuinen. Met haar onderneming Veldgoed begeleidt ze voorzieningen, psychiatrische instellingen, detentiecentra … die een therapeutische tuin willen aanleggen. Ze ontwerpt de tuin telkens volledig op maat, al doet ze dat niet alleen.

 
Ook voor UNIE-K is Katrien momenteel aan de slag. Op hun locatie De Waaiberg in Gits werkt ze aan ‘De Luwte’, een therapeutische tuin die voor meer sociale inclusie moet zorgen.

Wat is een therapeutische tuin?

“Een therapeutische tuin is ontworpen om in te spelen op een specifieke zorgnood, en ziet er daarom overal anders uit. Het ontwerp gebeurt in samenwerking met de voorziening, waarbij de wensen en verwachtingen van de tuinbezoekers centraal staan. Daarom start ik steeds met een bevraging: wie zal de tuin gebruiken, wat zullen zij er doen en wat wil de organisatie ermee bereiken? Die feedback geeft mij al een goed beeld van hoe de tuin eruit moet zien.”

“Neem nu De Waaiberg: daar wil UNIE-K een therapeutische tuin realiseren die de zintuigen van de cliënten prikkelt en die hen tot rust brengt. Daarnaast moet de tuin ook toegankelijk zijn voor bezoekers en voor mensen en organisaties uit de buurt. Maar die wens leeft niet in alle organisaties. Een gesloten psychiatrische instelling zal bijvoor- beeld eerder naar een geborgen tuin streven. Ik ontwerp de tuin dus steeds op maat van de aanvrager.”
 
Laten we even dieper ingaan op de tuin voor UNIE-K. Hoe kan die voor meer inclusie zorgen?

“De natuur – en dus ook een tuin – verlaagt de drempel om met elkaar in interactie te gaan. Cliënten en buurtbewoners kunnen elkaar er op een ongedwongen manier ontmoeten. Het ontwerp zal die ontmoetingen ook stimuleren. Zo voorzien we zitbanken die fietsers en omwonenden als rustpunt kunnen gebruiken. Natuurlijk kan je die ontmoetingen als organisatie ook stimuleren. Weet je dat er een schooltje langs komt? Laat de bewoners hen dan bijvoorbeeld een stukje cake aanbieden.”

“Zelfs het onderhoud van de tuin kan inclusie bevorderen. Denk maar aan buurtbewoners die geen eigen tuin hebben, maar graag hun handen uit de mouwen steken. Op het domein van De Waaiberg zorgen we voor een onderhoudsvriendelijke tuin, die de medewerkers niet opzadelt met extra taken. Ze zullen er wel dagbesteding kunnen organiseren. Zo komen er verhoogde bakken waarin cliënten zelfs vanuit een rolwagen bloemen, planten, kruiden en groenten kunnen telen. Daarna kunnen ze met de groenten aan de slag in het kookatelier. De kruiden worden eventueel verwerkt in het kaarsenatelier.”
 
Wie betrek je allemaal bij het ontwerp van zo’n tuin?

“Ik richt telkens een werkgroep op die ik bij elke stap consulteer. De werkgroep moet een soort blauwdruk van de organisatie zijn. In UNIE-K bestaat die bijvoorbeeld uit twee begeleiders, een ergotherapeut, iemand uit de directie en een vrijwilliger uit de buurt. Zij toetsen al onze ideeën af bij hun collega’s, cliënten, buren … en bezorgen mij feedback van de toekomstige gebruikers. Op die manier stem je de tuin beter af op hun noden én zorg je voor een groter draagvlak.”

Kunnen ook externe organisaties een rol spelen?

“Absoluut. Zeker wanneer de tuin externe bezoekers moet aantrekken, is het belangrijk dat je hen van bij de start betrekt. In UNIE-K krijgen we bijvoorbeeld heel wat technisch advies van de organisatie Velt (Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren). Omgekeerd kunnen zij de tuin later gebruiken als ze eens een snoeidemonstratie voor hun leden willen organiseren. We werken ook samen met een schooltje uit de buurt. We zullen bijvoorbeeld heel wat bloemen aanplanten, zodat de leerkrachten er natuurlessen kunnen houden over de seizoenen en de insecten. Nog een voordeel: bloemen prikkelen de zintuigen. Ze produceren verschillende kleuren en geuren en zijn fijn om aan te raken. Ook voor de bewoners van UNIE-K De Waaiberg is dat heel aangenaam.”
 

In UNIE-K is de bevraging over de tuin intussen afgerond. Wat zijn de volgende stappen?

“Samen met de werkgroep tekenen we momenteel de plannen uit en organiseren we verschillende feedbackmomenten. Eens het plan op punt staat, is de uitvoering aan de beurt. Zelfs die fase kan voor inclusie zorgen. Zo zullen de bewoners de
 
werken mee opvolgen. Eens de tuin klaar is, zit het werk er nog niet op. Zowel onze partner Velt als ikzelf zullen enkele informatieve workshops houden, zodat de medewerkers van UNIE-K goed weten hoe ze de tuin het hele jaar door kunnen inzetten.”
 

“Zelfs het onderhoud van de tuin kan inclusie bevorderen. Denk maar aan buurtbewoners die geen eigen tuin hebben, maar graag hun handen uit de mouwen steken.”